De klank van een piano wordt bepaald door de snaren, zou je zeggen. Zodra je een snaar laat trillen, door een toets aan te slaan, zal deze een klank voortbrengen. Toch klinkt niet elke piano hetzelfde. Waar wordt die klank dan door bepaald?
Er zitten 88 toetsen op je piano. Toch zijn er veel meer snaren nodig om je piano de gewenste klanken te laten voortbrengen. Afhankelijk van het model zitten er zo’n 230 snaren in een piano. Voor de midden- en hoge noten worden drie snaren per toets gebruikt. Hoe lager de klank, hoe minder snaren deze zal hebben. Voor de basnoten zullen er eerst nog drie snaren gebruikt worden, daarna twee en de laagste noten hebben nog maar één snaar.
Daarnaast worden de snaren in je piano korter. Hoe hoger de toon, hoe korter de snaar. Ook de dikte van de snaren variëren. Hoge noten hebben dunne snaren. De basnoten hebben dikke snaren, die met koperdraad omwikkeld zijn.
Prachtige klank, door goede stemming
Uiteraard kan een piano alleen een mooie klank laten horen als hij goed gestemd is. Elke snaar wordt hierbij op de juiste spanning gebracht. Daarvoor worden ze opgetrokken tussen de 70 tot 80 kilo. Je piano moet in goede conditie verkeren om deze trekkracht aan te kunnen. Bij een gemiddelde piano staat er een totale spanning van zo’n 17000 kilo op de snaren. Bij een vleugel loopt dit zelfs op tot 20000 kilo.
Een goede pianostemmer zal daarom altijd de technische staat van de piano nakijken. Op elke snaar komt ongeveer dezelfde trekkracht te staan. Daarom moet de hele piano in een goede conditie zijn. Het stemblok mag geen scheurtjes bevatten en ook de stempennen moeten stevig bevestigd zijn. Anders zou de stemming snel weer verlopen.
Elke piano een andere klank
Als je jouw piano in een pianowinkel hebt uitgezocht, dan weet je hoeveel verschillende piano’s er zijn. Ze klinken allemaal verschillend. Lastig kiezen, er is niet één beste piano. Welke klank jij mooi vindt, is ook gewoon een kwestie van smaak.
Wel heeft de manier waarom elke afzonderlijke snaar ontworpen is invloed op de toon. De kam ondersteunt het ene uiteinde van de snaar. De lage en middentonen worden aan de andere kant ondersteund door een agraffe. Bij de hoge tonen wordt hier een drukstang gebruikt. De ruimte hiertussen heet het mensuur.
Het mensuur is de effectieve maximale lengte van de trillende snaar. Een groot mensuur, dus een lagere snaar, zal een lagere toon geven dan een kleiner mensuur. Elke piano wordt op een andere manier ontworpen. Elk detail zorgt voor een andere klank. Zo zullen resonerende segmenten rond het mensuur de klank veel rijker maken, dan wanneer deze ontbreken.
Waarom zoveel pianosnaren voor één klank?
Je vraagt je misschien af waarom er zoveel snaren nodig zijn in je piano. De hoge- en middentonen hebben drie snaren. Deze zijn niet alleen bedoeld om het volume te verhogen, maar ook de kwaliteit van de klank gaat erdoor omhoog. Wanneer de hamer deze drie snaren raakt zullen ze niet allemaal op dezelfde manier gaan trillen. De trillingen zullen door de snaren weerkaatst worden, waardoor de klank tot leven komt en er een vol en rijk geluid wordt voortgebracht.
Afhankelijk van hoe de snaren trillen, zullen er duidelijke verschillen in pianogeluid te horen zijn. Een professionele stemmer kan de hoogste geluidskwaliteit uit je piano halen, door het onderlinge verschil tussen de snaren perfect te stemmen.
De klank van je piano komt niet alleen van de snaren
De snaren in je piano zijn gemaakt van staal. Dit is een prachtig materiaal, dat goed trillingen overbrengt. De zangbodem is een belangrijk onderdeel als het aankomt op de klank die je piano voortbrengt. De zangbodem zal de resonantie die de snaren produceren, vertalen naar een rijk en resonerend geluid.
Voor de zangbodem wordt een speciaal soort hout gebruikt. Elke houtsoort heeft andere eigenschappen. Voor de piano is het belangrijk om een houtsoort te gebruiken die precies die klanken laat horen die we willen. Een klank uit je piano hoort rond, zacht en rijk te klinken.
De zangbodem is niet alleen bedoeld om het geluid te versterken, anders was een ander materiaal wellicht veel efficiënter geweest. Een houten zangbodem heeft meer functies. Hout versterkt namelijk alleen de lage frequenties. De hoge frequenties worden juist afgekapt. Zo wordt voorkomen dat de piano allerlei ongewenste bijgeluiden gaat maken en alleen de gewenste klanken hoorbaar zijn. Zo komt het dat je piano zo prachtig vol en muzikaal klinkt.
De plaatsing van de snaren in de piano
Hoe de snaren in de piano bevestigd worden is van grote invloed op het uiteindelijke geluid. De vleugel en staande piano zijn de twee bekendste akoestische piano’s. Beide laten hun klanken horen doordat de hamer tegen de snaren slaat, wanneer je een toets aanraakt. Toch klinken beide instrumenten verschillend.
Bij een vleugel slaan de hamers van onderaf tegen de snaren aan. Deze snaren liggen in een lange bak. Afhankelijk van de soort vleugel kan deze tussen de 1,5 en 3 meter lang zijn, genoeg ruimte voor flinke snaren dus.
Ook de staande piano wordt in verschillende hoogtes gemaakt. Hier wordt ongeveer dezelfde techniek gebruikt, met hamers en snaren, maar de snaren worden verticaal gemonteerd waardoor ze minder plek innemen dan bij een vleugel. Door de snaren schuin in de pianokast te monteren kunnen ze toch een flinke lengte hebben.
Over het algemeen is de klank die een vleugel produceert rijker dan een staande piano. Dit komt door de grotere klankkast en langere snaren. Toch kan een staande piano van hoge kwaliteit beter klinken dan een vleugel van een mindere kwaliteit.
Zelf prachtige klanken voortbrengen uit je piano?
Ben je gefascineerd door de prachtige techniek van je piano? Het is nog mooier om zelf de meest geweldige muziekstukken te kunnen spelen op dit prachtige instrument. Je bent nooit te oud om piano te leren spelen.
Met de pianolessen van René leer je al snel alle basistechnieken goed aan, daar heb je de rest van je leven plezier van. Piano leren spelen was nog nooit zo leuk!
