De piano is een van de populairste instrumenten ter wereld en heeft een lange en interessante geschiedenis. Vanaf het moment dat de klavecimbel aan het einde van de 16e eeuw het levenslicht zag, is er veel veranderd. Vroeger was het alleen voor de rijken mogelijk om een pianoleraar in dienst te nemen. Tegenwoordig is het gelukkig voor iedereen mogelijk om piano te leren spelen.
Al in de middeleeuwen waren mensen op zoek naar een manier om een instrument te ontwikkelen, waarmee je via toetsen snaren kon aanslaan en bespelen. Dit heeft geleidt tot de klavecimbel, die aan het einde van de 16e eeuw in Italië werd uitgevonden. Alleen werkte de klavecimbel op een andere manier dan de piano snaarinstrument die we nu kennen.
Grappig feitje: De toetsen van de eerste piano’s waren vroeger zwart met wit, in plaats van wit met zwart zoals nu. De witte toetsen werden gemaakt van ivoor, een duur materiaal waar ze liever zuinig mee omgingen.
Onze moderne piano’s werken met hamers en snaren. Bij de klavecimbel werden de snaren niet aangeslagen, maar getokkeld. Eigenlijk vergelijkbaar met een gitaar, die je met een plectrum bespeelt. Vergeleken met de piano heeft een klavecimbel beperkingen qua volume en speel dynamiek. Er was nog heel wat nodig voor onze moderne piano verscheen.
Van klavecimbel naar piano
De klavecimbel werd vooral gebruikt als solo instrument en was zeer geschikt voor in de woonkamer, door het lage volume. Daarmee was de klavecimbel het perfecte instrument voor een huiskamerconcert of als achtergrond muziek bij een feestje.
In de barok kreeg de klavecimbel een andere functie. Tijdens concerten werd het instrument gebruikt als begeleiding bij blaas- en strijkinstrumenten.
Later, in het classicisme, waren muzikanten vooral op zoek naar instrumenten waarmee ze geleidelijk luider of zachter konden spelen. Dit was op de klavecimbel niet mogelijk, die kon maar op één volume spelen. Daardoor verdween dit instrument naar de achtergrond.
In de 20e eeuw zijn er nog wel een aantal grote klavecimbels gebouwd. Hierbij werden stalen frames gebruikt om de snaren op te spannen. Daardoor konden de snaren onder een veel hogere spanning worden gezet, wat resulteerde in een luidere klank. Hierdoor konden deze klavecimbels ingezet worden als onderdeel van de steeds groter wordende symfonieorkesten.
Rond 1700 werd de eerste pianoforte uitgevonden. De overstap van klavecimbel naar pianoforte was enorm. Dit instrument had een hele andere klank. Daar moesten veel pianisten even aan wennen. Beroemde componisten, zoals Bach, waren in het begin helemaal niet zo enthousiast. De hoge tonen waren een stuk zachter dan bij de klavecimbel. Pas later, bij het volgende model kwam het enthousiasme en werd de piano een enorm populair instrument.
De eerste piano
De eerste piano werd uitgevonden door de Italiaan Bartolomeo Cristofori. De klavecimbel werd gebruikt als uitgangspunt, maar toch is er qua mechaniek een heel ander instrument uit voorgekomen. Cristofori ontdekte de met vilt beklede hamers om de snaren mee aan te slaan. Doordat de hamer de snaar weer loslaat, wat bij de klavecimbel niet gebeurde, bleef de klank langer hoorbaar want hij werd niet gedempt door de hamer.
De volgende uitdaging was het zo stil mogelijk terug laten vallen van de hamer in zijn startpositie. Daarbij moest dezelfde toon meerdere keren, snel achter elkaar, aangeslagen kunnen worden. Het lukte Cristofori om al deze eisen in de pianoforte te verwerken. Dit gaf veel mogelijkheden voor componisten en pianisten.
En zo werd de oerpiano geboren. Oorspronkelijk werd het instrument de pianoforte genoemd. Later werd dit afgekort tot piano. In grote lijnen is het instrument waar je nu op speelt nog steeds hetzelfde instrument als de pianoforte toen.
De moderne piano
Natuurlijk zijn er door de jaren heen verschillende ontwikkelingen geweest. Het door Cristofori uitgevonden mechaniek heeft model gestaan voor de mechanieken die andere pianobouwers later hebben ontwikkeld. Het nabootsen van dit mechaniek en de bijbehorende gewogen toetsen zijn een grote uitdaging voor de ontwikkelaars van de digitale piano.
De Duitse orgelbouwer Silbermann heeft een van de belangrijkste verbeteringen uitgevonden aan de pianoforte. Het gaat hier om de voorloper van het sustainpedaal. Zodra dit pedaal ingedrukt wordt zullen de zachte vilten dempers van de snaren worden verwijderd. Hierdoor blijven de aangeslagen snaren langer doorklinken en zullen ook andere aangeslagen snaren mee gaan trillen. Hierdoor ontstaat het kenmerkende geluid van de akoestische piano, zoals we die nu kennen.
In de tijd van Mozart klonk de piano veel zachter dan nu. In de eerste helft van de 18e eeuw zijn er een aantal belangrijke wijzigingen geweest. Er kwamen in die tijd nieuwe onderdelen beschikbaar, van een betere kwaliteit. Zo ontstond langzaamaan de piano zoals we die nu in onze huiskamer hebben staan.
De hedendaagse piano is een praktisch instrument wat zich uitstekend leent voor het componeren en repeteren van diverse muziekstukken. De belangrijkste reden hiervoor is dat je met een piano een compleet orkest kunt nabootsen. Je speelt tegelijk de melodie, akkoorden en baslijn.
De overstap naar de digitale piano
In de jaren tachtig kwamen de digitale piano en het keyboard op de markt. Zeker bij het ontwikkelen van de digitale of electronische piano werd zoveel mogelijk geprobeerd de akoestische piano te evenaren, zowel qua geluid als speelaard. Dit was nog niet zo makkelijk. Een akoestische piano heeft, door het mechaniek, een unieke manier van spelen. De toetsen geven een natuurlijke weerstand, waardoor het makkelijker wordt om met gevoel de toetsen aan te slaan.
Ook het geluid was moeilijk na te bootsen, omdat een akoestische piano ontelbaar veel nuances heeft in zijn klanken. Tegenwoordig lukt het steeds beter om deze klank na te bootsen. De opnames zijn van hoge kwaliteit en worden opgenomen van de beste piano’s ter wereld.
De digitale piano’s en keyboards die nu te koop zijn lenen zich prima om piano te leren spelen. De meeste instrumenten hebben gewogen toetsen, waardoor de overstap naar een akoestische piano minder groot is.
Of je nu kiest voor een akoestische piano, keyboard of digitale piano, met pianolessen van René zul je snel vorderingen maken en met veel plezier op je instrument spelen.
Nog nooit online pianolessen gevolgd? Probeer dan eerst de gratis online proefles van René.
