Dit artikel richt zich vooral op het studeren van een stukje muziek waarbij gebruikt gemaakt wordt van het notenschrift. Wel kan de informatie gebruikt worden voor zowel een volledig uitgeschreven notenbeeld. Een notenbeeld met twee balken dus of voor een ‘fakebook’ notatie, dus met akkoordsymbolen en melodie.
Een nieuw pianostuk instuderen kan behoorlijk frustrerend zijn. Studeer je niet op de juiste wijze dan maak je het jezelf behoorlijk lastig. Neem er de tijd voor en studeer volgens een logisch systeem. Het kan even duren, maar dan krijg je het stukje echt onder de knie. Volg de hier beschreven methode en je leert het vol vertrouwen en accuraat spelen.
Dat kan ik je beloven! Het geheim kan ik alvast verklappen. Een nieuw speelstukje komt je niet aanwaaien. Je zal jezelf de tijd moeten gunnen om elk onderdeel te beheersen voordat je naar het volgende deel gaat. Hoe je dat doet? Daar is een stap voor stap methode voor die ik hier zal beschrijven. Volg je die stappen ook zoals bedoeld dan is succes verzekerd. Ook al kan het even duren voor je het in de vingers hebt.
Studeren bestaat uit twee onderdelen
We hebben het hier over pianostukjes die uitgeschreven staan in notenschrift. Om dit te kunnen spelen zijn daarom twee vaardigheden nodig. Je moet het notenschrift kunnen lezen. Maar ook moet je het schrift kunnen ‘vertalen’ naar de piano of het keyboard. Je moet dus ook je speelvaardigheid ontwikkelen. Het een kan niet zonder het ander. Daarom is het verstandig om vóór je achter de piano gaat zitten eerst de muziek eens grondig te bestuderen.
Maak jezelf bekend met het stukje door het notenschrift te bestuderen.
Kijk eens naar het volgende fragment: 
Dit fragment komt uit een menuet van W.A. Mozart. Wat zien we hier nu allemaal?
- Er staat 1 kruis aan het begin. Het staat dus in G. Elke f wordt gespeeld als een fis.
- Het staat in driekwartsmaat (3/4) en heeft een vrij hoog tempo namelijk 128 tikken per minuut.
- In de eerste maat wordt de c toevallig verhoogd en dus gespeeld als een cis.
- In de tweede maat staat een triool waar drie achtste noten worden gespeeld in één tel.
- In de tweede maat staat ook nog een versiering in de vorm van een triller.
- De laatste maat is niet volledig (zijn maar twee tellen) blijkbaar begint het stukje met een zogenaamde opmaat.
- Het fragment eindigt met een herhaling.
- Voor de rechterhand staat de vingerzetting aangegeven.
- De linkerhand speelt uitsluitend kwart noten op de tel.
Je ziet dat je alleen al door het goed bekijken van het notenschrift een heleboel informatie opdoet. Dat kan je bij het spelen en studeren flink helpen. Vergeet deze stap dus niet. Heb je het notenschrift goed bestudeert? Misschien ook al wat aantekeningen gemaakt (potlood)? Dan is het tijd om achter je instrument plaats te nemen.
De simpele stappen voor het studeren van een pianostukje
Ja er is veel te halen uit het notenschrift. Het echte werk moet natuurlijk wel aan het instrument gebeuren. Belangrijkste is dat je de noten gaat beheersen. Pas later wordt het tijd voor dynamiek, tempo en dergelijke. Probeer niet in een keer het hele stuk aan te pakken. maar….
STAP 1: Werk aan kleine fragmenten
Vaak bestaat een stukje muziek van zichzelf al uit fragmenten. Noem het maar muzikale zinnen. In klassieke muziek zijn dat veelal vier maten. Laten we nog maar eens een fragment uit het menuet van Mozart er bij pakken:
Dit zijn de vier laatste maten van het stuk. Hier komt de kern van het goed studeren.
- Studeer de rechterhand. Zorg dat je precies speelt wat er staat. Dat kan alleen door het heel langzaam te spelen.
- Gebruik een metronoom om in tempo te blijven. Anders heb je al snel de neiging steeds sneller te spelen of je timing te verwaarlozen.
- Let goed op de vingerzetting. Die staat er niet voor niets. De vingerzetting is bedoeld om het spel makkelijker te maken dus maak daar gebruik van.
- Blijf aan dit fragment studeren totdat je het vlot kunt spelen. Dat hoeft nog niet op het aangegeven tempo. Belangrijker is dat je het accuraat speelt en met de juiste timing.
- Doe daarna precies hetzelfde voor de linkerhand. Staan in de linkerhand alleen akkoorden. Dan geldt alles nog steeds. Blijf net zo lang studeren tot dat je ook met links het fragment accuraat en met de juiste timing kunt spelen.
Niet vergeten: de metronoom is je grootste vriend
STAP 2: Studeer de handen samen
Begin ook hier weer met een langzaam tempo. Het tempo moet zo laag liggen dat je het hele fragment zonder problemen kunt spelen. Voor je gevoel zal het lijken of je alles weer opnieuw moet doen. Al snel zal je zien dat het geheel in elkaar gaat passen. Wil het maar niet lukken? Dat kan natuurlijk. Raak niet gelijk in paniek. Het wil alleen maar zeggen dat het fragment nog niet voldoende in je systeem zit. Ga gewoon terug naar stap 1 en studeer de handen nog intensiever apart.
Het maakt overigens totaal niet uit hoe langzaam je hiervoor moet spelen. Uiteindelijk komt het tempo wel en niemand hoeft natuurlijk te weten hoe tergend langzaam je bent begonnen.
STAP 3: Studeer het volgende fragment van het muziekstuk
Heb je het gevoel dat jet het fragment lekker begint te beheersen dan is het tijd om het volgende fragment op dezelfde wijze te studeren. Blijf het muziekstuk zien als afzonderlijke fragmenten. Probeer het geheel nog niet aan elkaar te knopen. Belangrijk is dat je langzaam van het eind van het stuk terug werkt. Terug werken zorgt er voor dat je het stuk makkelijker als losse fragmenten kan beschouwen. Je onderbreekt namelijk de logische melodielijn en die komt later pas aan bod.
STAP 4: Studeer de moeilijke fragmenten extra
Het is onontkoombaar dat sommige delen moeilijker zijn dan anderen. Denk bijvoorbeeld aan het deel met de triool en de triller in het fragment hierboven. Pak die stukken dan extra aan. Misschien moet je dan maar één maat studeren. Dat maakt verder niets uit. Ook hier weer rechts en links apart en dan pas samen. In echt moeilijke stukken kan het gaan om een paar noten die gewoon lastig zijn. Gewoon stug volhouden en vooral apart studeren.
STAP 5: Tijd om de fragmenten aan elkaar te gaan zetten.
Als je merkt dat het studeren van de fragmenten lekker gaat lopen wordt het tijd om de fragmenten te gaan combineren. Pak nu niet gelijk alle fragmenten op maar werk van achter naar voren door er steeds een deel bij te nemen. Combineer eerst een twee fragmenten. Dan de volgende twee werk zo door het stuk heen. Heb je het idee dat je verder kunt neem dan het volgende fragment erbij tot je uiteindelijk het hele stuk kunt spelen.
Werk vooral langzaam en ben ook niet te snel tevreden. Uiteindelijk moet je alles accuraat en met de juiste timing kunnen spelen. Nog niet op tempo en ook de dynamiek hoeft er nog niet in te zitten het gaat er om dat het stuk loopt en alles klopt.
STAP 6: Werk aan de uitvoering
Je bent nu zover dat je alles met vertrouwen en accuraat kunt spelen. Dan wordt het tijd om te werken aan het tempo en de dynamiek. Verhoog langzaam het tempo. Merk je dat je in de problemen komt verlaag dan het tempo. Belangrijk is dat je accuraat blijft. Ook hier is de metronoom weer je grootste steun. Het is nu aan jou wanneer je vindt dat je het stuk echt beheerst. Onthou dat een stuk nooit AF is. Je kunt altijd blijven werken aan een perfecte uitvoering. Waar de grens ligt bepaal jij.
Nog een paar hints en tips
- Het klinkt misschien tegenstrijdig om langzaam te studeren als je een stukje snel wilt instuderen. Dat is het echter niet. Het langzame studeren is bedoeld om de accuratesse en timing gelijk goed te krijgen. Doe je dit niet dan ben je daar later VEEL tijd aan kwijt.
- Het is beter om te studeren in korte sessies van bijvoorbeeld 20 minuten. Dat is veel effectiever dan uren achter elkaar studeren. De grijze cellen en het spiergeheugen moeten de tijd krijgen de informatie te verwerken.
- Zorg dat je een oefensessie ALTIJD eindigt met een correct gespeeld fragment. Anders blijft het foute gespeelde hangen. Onderzoek heeft aangetoond dat het laatst gespeelde namelijk het beste blijft hangen.
- Wil je graag nog meer tips? Bekijk dan eens dit artikel ‘ De 12 meestvoorkomende fouten tijdens het studeren’ of bekijk deze 40 tips voor makkelijker piano leren spelen
